Θρίλερ… Η λέξη γεωμετρία μας γυρίζει πίσω στο σχολείο και μας θυμίζει ακτίνα, γωνίες, διαγώνιους, θεωρήματα, x, y. Για τους περισσότερους ποδηλάτες από μας η λέξη είναι θρίλερ. Αγνοούμε την ύπαρξή της στο ποδήλατο που πάμε να αγοράσουμε. Ο σκελετός του ποδηλάτου όμως δεν είναι 5 σωλήνες «κολλημένοι» τυχαία (αν και υπάρχουν και τέτοια). Μετά από 20 χρόνια εξέλιξης του ΜΤΒ, οι κατασκευαστές έχουν λίγο-πολύ καταλήξει για την γεωμετρία του ΜΤΒ σε κάποια standards. Παρ’ όλα αυτά οι μικρές διαφορές που υπάρχουν από σκελετό σε σκελετό, ανάλογα με την κατασκευάστρια εταιρεία, κάνουν τα ποδήλατα να έχουν την δική τους προσωπικότητα. Έτσι βλέπουμε ποδήλατα γρήγορα σε μονοπάτια, αλλά πάλι σκαρφαλώνουν «ντουβάρια», ή είναι «άπιαστα» σε ανοιχτές διαδρομές.
Ανάλογα με το τι θέλουμε και ανάλογα με το στιλ μας, αποφασίζουμε για το ποδήλατο που θα αγοράσουμε, σύμφωνα με τη γεωμετρία που μας ταιριάζει. Εδώ, θα προσπαθήσουμε όσο πιο απλά γίνεται να σας εξηγήσουμε τα βασικά της Γεωμετρίας των σκελετών ΜΤΒ και τις διαφορές τους, ώστε να είστε σε θέση να την «ψάξετε» πριν καταλήξετε στο ποδήλατο που σας προσφέρουν στα καταστήματα ΜΤΒ.
Πρώτα απ’ όλα θα μάθουμε την ορολογία (..που δεν υπάρχει) για μπορούμε να συνεννοηθούμε.
Α. Πραγματικός οριζόντιος = η νοητή οριζόντια απόσταση από το κέντρο του πάνω ποτηριού με το κέντρο του παλουκιού της σέλας.
Β. Γωνία του σωλήνα σέλας = η γωνία του σωλήνα της σέλας με τον οριζόντιο.
Γ. Αλυσίδα = η απόσταση μεταξύ μεσαίας τριβής και πίσω άξονα τροχού.
Δ. Μεταξόνιο = η απόσταση μεταξύ των δύο αξόνων (κέντρων) των τροχών.
Ε. Απόσταση ΒΒ = η απόσταση μεταξύ μεσαίας τριβής και εδάφους.
ΣΤ. Γωνία «κούτελου» = η γωνία του σωλήνα του κούτελου
Ζ. Offset = η απόσταση του άξονα του μπροστινού τροχού από και του νοητού άξονα διεύθυνσης.
Η. Trail = η απόσταση μεταξύ του σημείου επαφής της ρόδας με τον δρόμο και του σημείου επαφής της προέκτασης του άξονα διεύθυνσης (πάλι με τον δρόμο).
Α. «ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ» ΟΡΙΖΟΝΤΙΟΣ
Ξεκινάμε με τον «πραγματικό» οριζόντιο, γιατί αυτός είναι που κρίνει και το πραγματικό μέγεθος του ποδηλάτου μας (και όχι η απόσταση μεσαίας τριβής και οριζόντιου). Πρέπει να είναι τέτοιος ώστε να καθόμαστε άνετα, χωρίς να «βρίσκουν» τα γόνατά μας στο τιμόνι όταν κάνουμε ορθοπέταλο, ούτε και να απλωνόμαστε για να πιάσουμε το τιμόνι. Παίζει όμως μεγάλο ρόλο στην κατανομή του βάρους πάνω στους τροχούς. Δηλαδή:
Μακρύς οριζόντιος Ελαφρύ μπροστινό σύστημα, η μπροστινή μας ρόδα μπορεί να φύγει εύκολα στις στροφές.
Κοντός οριζόντιος Μεγάλη φόρτιση μπροστά, χτυπάει η μπροστινή ρόδα στις «ανωμαλίες», βουλιάζει επικίνδυνα στη λάσπη ή την άμμο.
Πέρα όμως του πραγματικού οριζόντιου μήκους του ποδηλάτου μας, μεγάλο ρόλο παίζει και το μήκος του λαιμού που χρησιμοποιούμε. Πολλοί ποδηλάτες προτιμούν μικρό οριζόντιο και μακρύ λαιμό (επιθετική οδήγηση). Άλλοι πάλι το αντίθετο, που τους δίνει καλύτερο control στα μονοπάτια και τις κατηφόρες.
Β. ΓΩΝΙΑ ΣΩΛΗΝΑ ΣΕΛΑΣ
Ο σωλήνας αυτός είναι πάντα οπισθοκλινής. Αποτέλεσμα? Όσο ανεβάζουμε την σέλα μας τόσο μεγαλώνει η απόσταση σέλας τιμονιού (μεγαλώνει το cocpit). Και αυτό συμβαίνει για τον απλούστατο λόγο ότι όταν καθόμαστε πάνω στη σέλα και βάλουμε το μπροστινό πόδι μας στο πεντάλ στη θέση «ώρα 3», πρέπει το μπροστινό μέρος του γονάτου μας να είναι ίσια πάνω από το κότσι του ποδιού μας. Για να συμβεί αυτό θα πρέπει η σέλα να είναι πίσω από την νοητή κάθετο που περνά από την μεσαία τριβή…
100 χρόνια εμπειρίας έδειξαν πως οι 73ο ταιριάζουν στον περισσότερο κόσμο κι έτσι όσο ψηλότερος ο αναβάτης τόσο πίσω από την μεσαία τριβή τραβιέται η σέλα. Για σώματα που έχουν μεγάλα ή μικρά πόδια αναλογικά με το ύψος τους, η μικρορύθμιση γίνεται με την μπρος-πίσω ρύθμιση της σέλας πάνω στο παλουκόσελο.
* Η ρύθμιση αυτή είναι μια και συγκεκριμένη ανάλογα με τον σωματότυπο μας και δεν την αλλάζουμε για να μικρύνουμε ή να μεγαλώσουμε την οριζόντια απόσταση από το τιμόνι!!!
Αυτό μπορεί να γίνει μόνο αλλάζοντας το μήκος του «λαιμού».
Σε συγκεκριμένο μέγεθος ποδηλάτου, ένας ψηλός αναβάτης σηκώνει ψηλά την σέλα και το κέντρο βάρους πέφτει αρκετά πίσω με αποτέλεσμα το ποδήλατο να ‘σουζάρει’ στις απότομες ανηφόρες. Αντίθετα ένας κοντύτερος αναβάτης θα ελάφρυνε το πίσω μέρος, γιατί θα είχε χαμηλότερα και πιο μπροστά την σέλα του, με αποτέλεσμα να σπινάρει.
Προσοχή λοιπόν αν είστε ανάμεσα σε δυο μεγέθη ενός υποψήφιου ποδηλάτου που θα αγοράσετε.
Οι κατασκευαστές «παίζουν» με την γωνία αυτή λίγες μοίρες συν/πλην, ανάλογα με τον χαρακτήρα που θέλουν να δώσουν στον σκελετό του ποδηλάτου. Στην πράξη η γωνία αυτή αλλάζει λίγο με το που καθόμαστε στο ποδήλατο μας και συμπιέζεται από το βάρος μας το μπροστινό μας σύστημα (ανάρτηση).
Γ. ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΑΛΥΣΙΔΑΣ (ΜΕΣΑΙΑΣ ΤΡΙΒΗΣ – ΠΙΣΩ ΑΞΟΝΑ)
Η απόσταση αυτή ρυθμίζει πόσο από το βάρος του αναβάτη θα φορτίσει την πίσω ρόδα. Όσο μικρότερη απόσταση, τόσο περισσότερο φορτίζεται το πίσω λάστιχο, τόσο μεγαλύτερη αναρριχητική ικανότητα έχει το ποδήλατό μας. Μεγαλύτερη απόσταση, ρίχνει περισσότερο βάρος στον μπροστινό τροχό δίνοντας καλύτερη αίσθηση στις γρήγορες στροφές. Συνήθως η απόσταση αυτή παίζει από 41,5-43cm. Η «απόσταση αλυσίδας» είναι και συνάρτηση της γωνίας της σέλας. Όσο μικρότερη γωνία σέλας τόσο μεγαλύτερη απόσταση αλυσίδας.
Δ. ΜΕΤΑΞΟΝΙΟ
Μακρύ μεταξόνιο, γρήγορο , σταθερό ποδήλατο, αργή κατευθυντικότητα.
Κοντό μεταξόνιο, νευρικό και «τεχνικό», ευαίσθητο στις ψηλές ταχύτητες και στα ανώμαλα εδάφη.
Το μεταξόνιο είναι συνήθως γύρω στα 105cm, αλλά έχει να κάνει και με το μέγεθος του ποδηλάτου.
Ε. ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΜΕΣΑΙΑΣ ΤΡΙΒΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΔΑΦΟΣ
Αυτή επιτρέπει τους δισκοβραχίονες να γυρίζουν «καθαρά» πάνω από τις εξάρσεις του εδάφους (πέτρες κλπ). Όσο πιο μεγάλη η απόσταση, τόσο πιο κακοτράχαλα εδάφη μπορούμε να ποδηλατήσουμε.
Σε ποδήλατα με μικρή απόσταση μεσαίας τριβής, συχνά οι βραχίονες βρίσκουν όταν επιταχύνουμε στην έξοδο μιας κλειστής στροφής. Ψηλή μεσαία τριβή όμως, σηκώνει και το κέντρο βάρους μας ψηλά, επιδεινώνοντας τα κακά αποτελέσματα από την μεταφορά του κέντρου βάρους μπροστά όταν φρενάρουμε ή το να φύγουμε πάνω από το τιμόνι σε μια πολύ απότομη κατηφόρα.
Η απόσταση μεσαίας τριβής έχει να κάνει και με το μεταξόνιο. Όσο μεγαλύτερο μεταξόνιο, τόσο μεγαλύτερη ανάγκη για μεγάλη απόσταση της μεσαίας τριβής από το έδαφος. Το αντίθετο συμβαίνει όταν το μεταξόνιο είναι μικρό.
Στα hard tail η απόσταση είναι περίπου 30cm και στα full suspension 30-35cm.
ΣΤ. ΓΩΝΙΑ «ΚΟΥΤΕΛΟΥ»
Η γωνία αυτή έχει να κάνει με το πόσο το ποδήλατο μας αντιδρά στις στροφές καθώς επίσης και στη σταθερότητά του. Όσο μικρότερη γωνία, τόσο περισσότερη δύναμη στο τιμόνι μας για να στρίψουμε και πιο βαριά και αργή αντίδραση, ενώ ένα ποδήλατο με μεγάλη γωνία «κούτελου», είναι πιο ευαίσθητο, αντιδρά γρήγορα και δεν είναι πολύ σταθερό στις ψηλές ταχύτητες. Οι cross country ποδηλάτες, προτιμούν γωνία κούτελου 71ο-72ο για γρήγορες αντιδράσεις του τιμονιού. Οι «κατεβασιάρηδες» επιλέγουν 69ο-70ο, για να έχουν χρόνο να μπορούν να αντιδράσουν και να μπορούν να κατεβαίνουν απότομες κατηφόρες. Με «κούτελο» 71ο και κατηφόρα 19ο (71+19=90) , η πραγματική γωνία γίνεται 90ο! και το τιμόνι είναι έτοιμο να διπλώσει…
ΜΕΓΑΛΟ OFFSET – ΜΙΚΡΟ TRAIL
Το offset είναι αυτό που στρίβει το τιμόνι καθώς γέρνουμε στη στροφή. Το trail είναι αυτό που επαναφέρει το τιμόνι. Τα πιρούνια (αναβατήρες) έχουν συνήθως 30-32mm offset.
Η γωνία «κούτελου» σε συνάρτηση με το offset του πιρουνιού μας κάνουν το trail. Όσο μεγαλύτερο trail, τόσο μεγαλύτερη τάση επαναφοράς του τιμονιού. Μικρό trail, μας κάνει ελαφρύ τιμόνι και μας στρίβει απότομα την ρόδα στη στροφή καθώς γέρνουμε το ποδήλατο. Η γωνία κούτελου αλλάζει, φυσικά, καθώς συμπιέζεται η ανάρτηση.
Οι γεωμετρίες αυτές αφορούν όλα τα ΜΤΒ hard tail ή full suspension. Σίγουρα στα δεύτερα υπάρχουν μικροδιαφορές στις οποίες θα αναφερθούμε μια άλλη φορά εκτενέστερα.
του Κώστα Συμελίδη
